WAS- en WIPF1-genen
Ook bekend als: Wiskott-Aldrich syndroom 1 (WAS1); Syndroom van Aldrich; Eczeem – trombocytopenie – immunodeficiëntie-syndroom; Immunodeficiëntie 2
Bevat:
– OMIM#301000 https://omim.org/entry/301000
– OMIM#614493 https://omim.org/entry/614493
- De ziekte:
Een primaire immunodeficiëntieziekte die wordt gekenmerkt door microtrombocytopenie, eczeem, infecties en een verhoogd risico op auto-immuunmanifestaties en maligniteiten.
- De symptomen:
WAS manifesteert zich meestal in de zuigelingentijd, maar kan ook aanvangen tijdens de neonatale periode. In de meeste gevallen zijn de eerste klinische kenmerken hemorragische manifestaties met petechiën, blauwe plekken, purpura, epistaxis, orale bloedingen, bloederige diarree en intracraniële bloedingen. Acuut of chronisch eczeem is de tweede kenmerkende bevinding van WAS. Als gevolg van gecombineerde immunodeficiëntie hebben de meeste patiënten ook luchtweg-, darm- of huidinfecties veroorzaakt door reguliere of opportunistische ziektekiemen. Auto-immuunmanifestaties worden in ongeveer 40% van de gevallen waargenomen en omvatten auto-immuun hemolytische anemie, neutropenie, vasculitis, inflammatoire darmaandoeningen, nieraandoeningen en artritis. WAS-patiënten hebben op elke leeftijd een hoger risico op het ontwikkelen van tumoren (voornamelijk B-cellymfomen).
- Maatregelen die moeten worden genomen in geval van een vroege diagnose:
- Gewoonlijk kunnen hypomorfe mutaties in het WAS-gen leiden tot een verzwakte vorm van WAS genaamd X-gebonden trombocytopenie met normale bloedplaatjes (XLTT), die wordt gekenmerkt door milde tot matige trombocytopenie en eczeem en een lager risico op auto-immuniteit en maligniteit, maar meestal geen immunodeficiëntie vertoont.
- Correlatie met laboratoriumbevindingen zoals ernstige trombocytopenie met verminderde bloedplaatjesgrootte met een meestal normaal aantal megakaryocyten, evenals veranderde productie van antilichamen (voornamelijk antipolysaccharidische antilichamen) kunnen helpen bij de diagnose.
- WAS is een levenslange ziekte die levenslang beheer en regelmatige follow-up met een hematologiecentrum vereist. Het beheer wordt verzorgd door een multidisciplinair team.
- Ondersteunende zorg omvat transfusies van verpakte rode bloedcellen (RBC) of leukogecolleté bloedplaatjes, maar als regelmatige transfusie nodig is, moet hematopoëtische stamceltransplantatie (HSCT) worden overwogen.
- De enige curatieve behandeling tot nu toe is hematopoëtische stamceltransplantatie (HSCT), die zo snel mogelijk wordt uitgevoerd met de best passende HLA-donor. Bij jonge patiënten die geen HLA-gematchte donor hebben, kan HSCT met een haplo-identieke donor tot een gunstig resultaat leiden.
- Gentherapie met lentivirale vector, tot op heden nog experimenteel, kan een veelbelovende aanpak zijn voor patiënten die geen geschikte donor hebben.
- Immunoglobulinevervangingstherapie en orale antibiotica voorkomen infecties.
- Ernstig eczeem vereist behandeling met lokale of kortdurende systemische steroïden. Behandelingen die het immuunsysteem kunnen verzwakken (steroïden, splenectomie, immunosuppressiva) moeten met de grootste voorzichtigheid worden gebruikt door opgeleid medisch personeel.
- Agonisten van de trombopoëtinereceptoren (zoals romiplostim en eltrombopag) kunnen worden gebruikt om het aantal bloedplaatjes te verhogen in gevallen van ernstige refractaire trombocytopenie die wachten op HSCT of gentherapie.
- Agenten/omstandigheden om te vermijden: Besnijdenis van pasgeboren mannen met trombocytopenie die risico lopen; gebruik van medicijnen die de bloedplaatjesfunctie verstoren. Stel electieve procedures uit tot na HCT.
- Erfelijkheidsadvies dient aangeboden te worden aan familieleden die risico lopen.
- Voor meer informatie: